واردات کالا به فرآیندی می‌گویند که در آن کالاهایی که در برخی کشورها ساخته شده، از راه تجاری به کشوری دیگر وارد می‌گردد. به این علتی که تهیه بعضی از اقلام، برای برخی کشورها ممکن نبوده و یا از نظر هزینه‌ای و اقتصادی مقرون به صرفه نیست، کشورها به وسیله واردات کالاها، این امکان را دارند تا نیازهای خود را تأمین کنند.

از عوامل تعیین‌کننده ضرورت و میزان واردات کالاها به هر کشور، شرایط جوی و وضع آب و هوای آن است. مثلا رشد گیاهان و میوه‌های استوائی و گرمسیری، در کشورهای مناطق معتدل یا سردسیر امکان‌پذیر نبوده و با واردات اینگونه میوه‌ها، نیاز این کشورها تأمین می‌گردد.

بیشتر کشورها در مقابل واردات، کالاهای تهیه شده در داخل کشورشان را به عنوان صادرات بار، به کشورهای دیگر ارسال می‌نمایند. معمولا سعی می‌شود تا میان واردات و صادرات یک کشور، تعادل مناسبی برقرار باشد. به صورت کلی در اقتصاد سالم یک کشور، صادرات نسبت به واردات فزونی می‌گیرد.

انواع مختلف واردات کالا

در حوزه بازرگانی،شش نوع واردات کالا وجود دارد که شامل ، واردات قطعی،واردات موقت،واردات موقت برای پردازش، کالای مرجوعی، ترانزیت خارجی و ترانزیت داخلی می‌شود. در ادامه این مطلب به توضیح هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت:

واردات قطعی کالا

ماده 48 قانون امور گمرکی

ورود قطعی،رویه گمرکی است که درآن کالاهای وارد شده برای استفاده در قلمرو گمرکی با پرداخت حقوق ورودی و هزینه های انجام خدمات و با انجام کلیه تشریفات ترخیص میشود.

واردات قطعی کالا براساس شیوه پرداخت قیمت کالا، روش‌های مختلف و متعددی دارد که عبارتند از:

  • واردات از طریق ارز خریداری‌ شده از سیستم بانکی برای گشایش اعتبار
  • واردات با ارز آزاد برای گشایش اعتبار
  • واردات در برابر صادرات از طریق پروانه صادراتی یا لاشه صادراتی به نام فرد صادرکننده به صورت غیرقابل واگذاری
  • واردات در برابر صادرات با ارائه پروانه صادراتی به نام فرد صادرکننده یا یک فرد دیگر با حق واگذاری رسمی
  • واردات بدون انتقال ارز از طریق سرمایه‌گذاری خارجی بعد از تأیید وزارت اقتصاد و دارایی
  • واردات بدون انتقال ارز از طریق فهرست اقلام مجاز اعلام ‌شده

مدارک مورد نیاز جهت واردات قطعی کالا، شامل موارد زیر است:

  • فرم اظهارنامه کالاهای ورودی یا گمرکی
  • اسناد حمل کالا
  • ثبت سفارش بازرگانی
  • برگ ترخیصیه توسط شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی
  • قبض انبار توسط مرجع تحویل گیرنده
  • اسناد خرید شامل فاکتور، گواهی مبدا، ریز مشخصات کالا، لیست عدل بندی
  • گشایش اعتبار از طریق سیستم بانکی از جمله اعتبار اسنادی، برات، حواله

واردات موقت کالا

ماده 50 قانون امور گمرکی

ورود موقت، رویه گمرکی است که بر اساس آن کالاهای معینی می‌تواند تحت شرایطی به طور موقت به قلمرو گمرکی وارد شود. این کالاها باید ظرف مهلت معینی که گمرک ایران تعیین می‌نماید بدون این که تغییری در آن ایجاد شود خارج گردد. تغییرات ناشی از استهلاک از این حکم مستثنی است.
تبصره - فهرست کالاهای مشمول رویه ورود موقت و همچنین تشریفات، تضمینها و سایر مقررات مربوطه با رعایت این قانون در آیین نامه اجرائی تعیین می‌گردد

براساس واردات موقت، کالاهای معین می‌توانند به طور موقت و تحت شرایطی خاص وارد گمرک شوند. اين كالاها باید در مهلتی كه گمرک ایران مشخص می‌کند، بدون ایجاد هر تغییری در آن‌ها، از کشور خارج گردند. این نوع واردات تا مدت معینی به پرداخت حقوق و عوارض گمرکی نیاز ندارند.

طبق آیین‌نامه اجرایی واردات اولیه ماده ۱۲، اجازه ورود موقت مواد اولیه تنها به کارخانجات، شرکت‌ها و واحدهای صنعتی یا صنفی داده می‌شود. ورود موقت کالاها باید با رعایت آیین‌نامه اجرایی به همراه ضمانت بانکی، سفته معتبر یا تعهد انجام پذیرد. کالاهای واردات موقت شامل موارد زیر هستند:

  • کالاهای وارداتی به جهت عرضه در نمایشگاه‌ها
  • واردات دستگاه‌های مطالعات آموزشی، علمی، فنی و مهندسی، تربیتی، نقشه‌برداری
  • واردات دستگاه‌های عکسبرداری و فیلمبرداری هوایی و فیلم‌های آن‌ها با موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
  • واردات دستگاه‌ها جهت سوار کردن در کارخانه‌ها و نصب در تأسیسات صنعتی و مانند آن
  • واردات دستگاه‌های لازم برای راه‌سازی، اسکله‌سازی، سدسازی، استخراج، لایروبی، حفاری، اکتشاف و پروژه‌های خاص
  • واردات دستگاه‌ برای تعمیر ماشین‌آلات
  • واردات هواپیمای شخصی و همچنین وسایل نقلیه سواری افراد غیرمقیم ایران به منظور استفاده شخصی
  • واردات ظروف و لفاف‌های آماده جهت بسته‌بندی کالای صادراتی
  • واردات کالاهایی که براساس موافقت‌نامه‌ها و قراردادهای گمرکی بین‌المللی قابل ورود موقت هستند.
  • واردات لوازم امدادی برای کمک‌های بشردوستانه
  • واردات هواپیما جهت امور خدماتی نظیر مسافری و سمپاشی

ورود وقت برای پردازش

ماده 51 قانون امور گمرکی

ورود موقت برای پردازش، رویه گمرکی است که بر اساس آن کالا می‌تواند به طور موقت به قلمرو گمرکی وارد شود، تا ساخته، تکمیل، تعمیر یا فرآوری شده و سپس صادر شود. این رویه همچنین شامل موادی از قبیل تسریع کننده ها (کاتالیست ها) که در ساخت، تکمیل و فرآوری مصرف می‌شود نیز می‌گردد. کالاهای کمکی از قبیل روان کننده ها و ابزارآلات مشمول رویه ورود موقت برای پردازش نیست. محصولات به دست آمده محصولاتی می‌باشند که از ساخت، تکمیل، فرآوری و تعمیر کالاهایی که برای آنها مجوز استفاده از رویه ورود موقت برای پردازش اخذ شده به دست می آیند.
تبصره 1 - سقف زمانی ورود موقت برای پردازش به تفکیک گروه کالایی مختلف با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های تولیدی ذی ربط، گمرک ایران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تصویب هیات وزیران تعیین می‌گردد.
تبصره 2 - نحوه اجرای این ماده در حدود مقررات این قانون، در آیین نامه اجرائی تعیین می‌گردد.

کالاهای ورود موقت برای پردازش طبق تعریف قانون کالا هایی هستند که معمولا جهت ساخته شدن یا تکمیل شدن و برای صادرات مجدد مورد استفاده قرار میگیرندبرخی از این کالاها عبارت اند از :

  • مواد غذایی خام
  • قطعات ماشین آلات
  • خودرو ها 
  • مواد شیمیایی 
  • وغیره...

کالاهای مرجوعی

ماده 52 قانون امور گمرکی

مرجوعی رویه ای است که بر اساس آن کالای وارده موجود در گمرک را تا هنگامی که با اجرای مقررات متروکه به فروش نرسیده است می توان به عنوان اعاده به خارج به گمرک اظهار و ترخیص نمود.
تبصره - نحوه اجرای این ماده در حدود مقررات این قانون در آیین نامه اجرائی تعیین می‌گردد.

کالاهایی مرجوعی به کالاهایی می‌گویند که به کشور وارد شده و به دلایلی مجددا به خارج از کشور برگردانده می‌شوند. بسته‌های کالای مرجوعی ممکن است در محل درب محفظه بار وسیله نقلیه در گمرک‌های داخلی پلمب‌ شده و با پروانه‌ای که به یکی از نسخه‌های اظهارنامه الصاق شده، در اختیار صاحب کالا گذاشته می‌شود. یک نسخه از اظهارنامه نیز به طور مستقیم و بلافاصله، تحت عنوان گمرک مرزی که کالا از آنجا خارج خواهد شد، ارسال شده و نسخه سوم هم بایگانی می‌شود.

اگر صاحب این کالا، نسخه گواهی ‌شده اظهارنامه را برای ابطال تضمین، تا یک ماه بعد از پایان مهلت داده‌ شده، به گمرک صادرکننده پروانه مرجوعی تحویل ننماید، گمرک مراتب را از مرز خروجی استعلام می‌گیرد. چنانچه مشخص شود که کالای مرجوعی به گمرک مرز خروجی نیز تحویل نشده، نسبت به واریز تضمین یا اجرای مقررات قاچاق، اقدام خواهد شد.

ترانزیت خارجی کالا

ماده 53 قانون امور گمرکی

عبور خارجی کالا رویه گمرکی است که بر اساس آن کالایی به منظور عبور از قلمرو گمرکی از یک گمرک مجاز وارد و از گمرک مجاز دیگری، تحت نظارت گمرک خارج شود.
تبصره - شرایط، تشریفات اظهار و ارزیابی، میزان تضمین و اسناد لازم بر اساس آیین نامه اجرائی این ماده است که در حدود مقررات این قانون به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی، راه و شهرسازی و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تهیه می‌شود و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

در صورتی که کالای خارجی برای عبور از خاک یک کشور، از نقطه مرزی کشور وارد شده و از نقطه دیگر مرزی خارج شود، به آن ترانزیت خارجی کالا می‌گویند. این کالاها شامل صادرات و واردات قطعی محسوب نخواهند شد. بنابراین از پرداخت حقوق و عوارض گمرکى و سود بازرگانی معاف است. البته باید در قراردادهای ترانزیتی دولت با سایر کشورها، تابع همان مقررات بوده و در این قراردادها تمام موارد تعیین‌ شده باشد.

وسایل نقلیه‌ای که بدون بار و مسافر وارد کشور شده و به منظور ترانزیت اظهار شود، از هر نظر تابع مقررات ترانزیت کالا خواهد بود‌. همچنين وسایل نقلیه حامل بار ترانزیتی که با محموله خود از نقطه‌ای وارد و از نقطه‌ای دیگر خارج شود، باید اظهارنامه و پروانه ترانزیتی جداگانه تسلیم شود.

ترانزیت داخلی کالا

ماده 59 قانون امور گمرکی

عبور داخلی، رویه گمرکی است که بر اساس آن کالای گمرک نشده از یک گمرک مجاز به گمرک مجاز دیگر و یا سایر اماکن تحت نظارت گمرک منتقل می‌گردد تا تشریفات قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود. حسب آنکه عبور داخلی کالا بنابر درخواست متقاضی یا تصمیم گمرک باشد به ترتیب عبور داخلی شخصی و یا عبور داخلی اداری نامیده می‌شود.
تبصره - شرایط، تشریفات اظهار و ارزیابی، میزان تضمین و اسناد لازم در حدود مقررات این قانون در آیین نامه اجرائی تعیین می‌شود.

ترانزیت داخلی به معنی جابجایی محموله درون مرزهای ملی کشور است که این جابجایی به وسیله ماشین‌های کمپرسی داخل کشور انجام شده و در گمرک مبدا بررسی می‌شود.

در این نوع واردات، لازم است کالاها در تاریخ مقرر در گمرک مقصد وجود داشته باشند. در غیر این صورت،  این کالاهای وارداتی، جنس قاچاق شناخته خواهند شد. شما تا مدت زمان حداکثر ۵ روز از زمان مشخص شده، فرصت دارید برای ترخیص کالاها اقدام نمایید.

در ادامه به مدارک لازم برای ترانزیت داخلی کالا اشاره خواهیم کرد:

  • فاکتورهای فروش کالا
  • فهرست عدل بندی
  • گواهی مربوط به مبدأ
  • قبض مربوط به انبار گمرک
  • ترخیصیه
  • بارنامه
  • گواهی ثبت سفارش کالا